Wat is ACT?
Wat is Acceptance & Commitment Therapie? Wat betekenen die moeilijke begrippen van dit plaatje? Allereerst, je kort de naam af tot ACT en dat heeft niets met acteren te maken. ACT heeft wel met doen te maken: het is een gedragstherapie. Hieronder leg ik je uit welke stappen bij ACT horen en wat ze betekenen. Tijdens een coachtraject of therapeutisch traject doorlopen we alle stappen om jouw doel te behalen. Dat doen we niet per se in deze volgorde. Onderstaande zes stappen staan allemaal in dienst van het aanleren van werkbaar gedrag, zodat je aan het eind van een traject kunt zeggen dat je jouw doel hebt behaald.
Acceptatie: ieder huisje kent zijn kruisje
In de Nederlandse taal kennen we heel veel oude spreekwoorden en gezegdes. Die hebben allemaal een kern van waarheid in zich, want anders werden ze niet zo vaak gebruikt. Denk maar aan: na regen komt zonneschijn! Zo hebben we ook: ieder huisje kent zijn kruisje. Deze uitdrukking betekent dat vroeg of laat iedereen de nodige tegenslag op zijn bordje krijgt. Binnen ACT zeggen we dat dit een gegeven is. Vechten tegen dit gegeven is hetzelfde als water naar de zee dragen (dat betekent dat iets onbegonnen en zinloos werk is). Toch doen wij dat allemaal. Ook mij is niets menselijks vreemd. Mijn hoofd schiet ook graag in controledrift, want dat voelt zo lekker veilig. Helaas is het zonde van de energie: acceptatie is slimmer.
Defusie: jouw hoofd is gespecialiseerd in negatieve gedachten
Dat hoofd heeft een speciale rol binnen ACT. Het hoofd is namelijk verantwoordelijk voor heel veel gedachten. Die gedachten zijn heel vaak negatief, want dat heeft jouw reptielenbrein (één van jouw hersendelen) zo geregeld. Die negatieve gedachten hebben soms ook wel een functie. Ze behoeden je voor gevaar. Vooral vroeger was dat handig, toen er in het stenen tijdperk nog achter elke rotsblok een hongerige sabeltandtijger op de loer lag. Gelukkig hebben we daar als moderne mens geen last meer van. Ons grootste gevaar is misschien wel het verkeer, maar gelukkig kun je veel gevaar afwenden als je goed uitkijkt. Daarom leer je in ACT om dat hoofd met al zijn gedachten wat minder serieus te nemen. Dat noemen we defusie.
Met mindfulness glijden jouw negatieve gedachten naar de achtergrond
Een belangrijk onderdeel van ACT is mindfulness. Mindfulness betekent dat je met je volle aandacht bij dit moment bent. Dat je contact hebt met het hier-en-nu. Je probeert tijdens mindfulness dus geen aandacht te schenken aan waarom tante Jet dit of dat heeft gezegd en ook niet aan je boodschappenlijst van morgen. Mindfulness betekent niet dat je niet denkt, want dat is onmogelijk. Je kunt jouw gedachtestroom echt niet uitzetten. Maar je kunt wel leren er minder aandacht aan te besteden.
Leven naar jouw waarden maakt je gelukkiger
Als je hebt geleerd om minder te vechten en om jouw gedachten minder serieus te nemen, dan heb je de A van acceptance van ACT begrepen. Vanaf dat moment gaan we ons focussen op de C van commitment. Dat doen we door te onderzoeken wie jij bent (zelf als context) en welke waarden voor jou belangrijk zijn. Als je meer ruimte kunt inruimen in jouw leven voor die waarden, dan wordt jouw leven leuker. Dan leid je een waardevol of waardegericht leven. Daartoe stellen we acties op, die ga je uitproberen en als je tevreden bent, dan bedenken we een plan waardoor ze een duurzame plek (toegewijd handelen) krijgen in jouw leven. ACT is dus een actiegerichte therapie of coaching.
De opbrengst van ACT
ACT helpt je met het vergroten van jouw psychologische veerkracht. Bezit je veel psychologische veerkracht, dan kun je beter omgaan met de nare dingen die op jouw pad komen. Ik snap dat dit nogal een belofte is en je hoeft mij daarbij niet op mijn blauwe ogen te geloven: onder ACT ligt een heleboel wetenschappelijk onderzoek dat bevestigt dat ACT werkt. ACT is een derde generatie cognitieve gedragstherapie. Dat betekent dat je niet werkbaar gedrag en gedachten in kaart brengt en onderzoekt wat voor jou werkbaar gedrag is. Met jouw denken en doen dus. Met ACT krijg je tools die je kunt inzetten bij tal van vervelende situaties in jouw leven.